ارزیابی ارقام گندم برای القای کالوس و باززایی

به منظور انتخاب بهترین رقم گندم برای پاسخ به کالوس¬زایی و باززایی جنین بالغ 15 رقم زراعی گندم شامل گاسپار، پیشگام، پیشتاز، شاه¬پسند، گنبد، سایسون، سرداری، کاسگوژن، کرج 3، الموت، سپاهان، پارسی، سیوند، افلاک و چمران به محیط کشت کالوس¬زایی حاوی 2 میلی¬گرم در لیتر 2,4-d انتقال داده شدند و بعد از 6 هفته درصد کالوس¬زایی و وزن کالوس به ازای هر ریزنمونه ثبت گردید بعد از تجزیه و تحلیل داده¬ها مشخص شد که ارقام از نظر درصد کالوس¬¬زایی و وزن کالوس در سطح احتمال 1 درصد تفاوت معنی داری با هم دارند. کم¬ترین درصد کالوس¬زایی (60 درصد) مربوط به رقم چمران و بیشترین درصد کالوس¬زایی (100 درصد) مربوط به ارقام شاه¬پسند، پیشتاز، گنبد، پیشگام و گاسپار بود و در مورد وزن کالوس، بیشترین وزن کالوس به ازای هر ریزنمونه، مربوط به رقم شاه پسند به مقدار 46/141 میلی گرم و کم¬¬ترین وزن کالوس به ازای هر ریزنمونه مربوط به رقم افلاک به مقدار 46/42 میلی¬گرم بود. برای باززایی، کالوس¬ها به محیط کشت ms بدون تنظیم کننده¬های رشد انتقال داده شدند و بعد از 6 هفته درصد شاخه¬زایی برای هر رقم ثبت گردید. نتایج نشان داد که بین ارقام از نظر میانگین درصد شاخه¬زایی در سطح احتمال 1 درصد تفاوت معنی¬داری وجود دارد بطوریکه کمترین درصد شاخه¬زایی (صفر درصد) مربوط به ارقام الموت، کرج 3 و سایسون بود و بیش¬ترین درصد شاخه¬زایی (26 درصد) مربوط به رقم افلاک بود. در مرحله¬ی بعدی اثر 8 نوع محیط کشت بر روی درصد باززایی در رقم¬های افلاک و کاسگوژن بررسی شد. در رقم کاسکوژن بین محیط کشت¬ها از نظر میانگین درصد شاخه¬زایی در سطح احتمال 1 درصد تفاوت معنی¬داری دیده شد به¬طوریکه محیط کشت شماره هشت با ترکیب هورمونی 2 میلی¬گرم در لیتر هورمون bap به¬همرا 5/0 میلی¬گرم در لیتر iaa، بیش¬ترین درصد شاخه¬زایی به میزان 5/37 درصد را نشان داد و محیط کشت شماره¬ی سه با ترکیب هورمونی 5/0 میلی¬گرم در لیتر bap کم¬ترین درصد شاخه¬زایی به میزان 76/4 درصد باززایی را نشان داد. در رقم افلاک از 8 نوع محیط کشت استفاده شده فقط در دو تا از محیط کشت¬ها (3 و8) تولید شاخساره دیده شد و در بقیه محیط کشت¬ها (1، 2، 4، 5، 6 و7) شاخه¬زایی دیده نشد. مقایسه¬ی این دو محیط کشت با استفاده از آزمون t نشان داد که بین آن¬ها در درصد شاخه¬زایی اختلاف معنی-داری وجود ندارد و میانگین درصد شاخه¬زایی در محیط کشت شماره 3 با ترکیب هورمونی 5/0 میلی-گرم در لیتر bap، 25 درصد شاخه¬زایی و در محیط کشت شماره¬ی 8 با ترکیب هورمونی 2 میلی¬گرم در لیتر bap به¬همراه 5/0 میلی¬گرم در لیتر iaa، 33/13 درصد شاخه¬زایی بدست آمد.